Nawrot 17 / Sienkiewicza 52 - PL / ENG - płytki Gruenholza / Gruenholz's tiles

[PL]

Monumentalną kamienicę narożną, wybudowaną w 1913 roku według projektu architekta Leona Dońskego. 

Do budowy czteropiętrowego domu użyto cegieł z zakładu Otto Krausego (Nowe Rokicie) i klinkieru częstochowskiego. Właścicielami budynku były rodziny Chanana i Mindli Brzezińsskich oraz Ruchli i Rywena Kapeluszników. Kamienica może służyć za przykład rozmachu, z jakim budowano w Łodzi domy tuż przed wybuchem I wojny światowej. Zdobią ją efektowne detale. Na elewacji ułożono delikatne elementy niebieskiej ceramiki. Podobnie w prześwicie bramy, gdzie ściany wyłożone są płytkami o opalizującym kolorze - efekt ten nazywamy iryzacją, a przypomina on wizualnie plamy benzyny.

Jedna z płytek w prześwicie bramnym posiada widoczną sygnaturę Idela Nuchema (Józefa) Grünholza (1884-1943?). Był on łódzkim zdunem i handlarzem pochodzącym z Żarnowa. W czasie budowy kamienicy przy Nawrot 17/Sienkiewicza 52 działał przy ul. Piotrkowskiej 176. Być może to jego firma budowała piece, w które wyposażono mieszkania. W 1923 roku wraz ze Szmulem Rosenblumem, prowadził pracownię piecyków kaflowych, działającą przy ul. Wólczańskiej 63. Od 1926 roku był właścicielem ręcznej wytwórni pieców szamotowych, która mieściła się przy ul. Piotrkowskiej 37, gdzie mieszkał. Zakład specjalizował się w produkcji piecyków przenośnych. Mieścił się tutaj także skład kafli krajowych i zagranicznych. W 1933 r. przeniesiono go na ul. Piotrkowską 44 - wejście od ul. Piłsudskiego (Wschodniej). Podczas II w. św. Grünholz został przesiedlony wraz z rodziną do łódzkiego getta.

Opracowanie: Marcin Nowicki

[ENG version below]

[ENG]

The monumental corner tenement house was built in 1913 according to the design of architect Leon Doński.

The four-storey house was built with bricks from Otto Krause's factory (Nowe Rokicie) and Częstochowa clinker. The owners of the building were the families of Chanan and Mindla Brzeziński and Ruchla and Rywen Kapelusznik. The tenement house can serve as an example of the splendor with which houses were built in Łódź just before the outbreak of World War I. It is decorated with spectacular details. Delicate elements of blue ceramics adorn the elevation. Similarly in the gateway, where the walls are covered with opalescent tiles - this effect is called iridescence, and it visually resembles petrol stains.

One of the tiles in the gateway has a visible signature of Idel Nuchem (Józef) Grünholz (1884-1943?). He was a Łódź stove builder and trader from Żarnów. During the construction of the tenement house at Nawrot 17/Sienkiewicza 52, he operated at Piotrkowska 176. It is possible that his company built stoves used to equip the apartments. In 1923, together with Szmul Rosenblum, Grünholz ran a tiled stove workshop at Wólczańska 63. From 1926, he was the owner of a manual fireclay stove factory located at Piotrkowska 37, where he lived. The plant specialized in the production of portable stoves. It also housed a warehouse for domestic and foreign tiles. In 1933, it was moved to Piotrkowska 44 - entrance from Piłsudskiego Street (Wschodnia). During World War II, Grünholz was resettled with his family to the Łódź ghetto.

Author: Marcin Nowicki