Nawrot 12 - PL / ENG - szkoły przy Nawrocie / schools on Nawrot Street

[PL]

Posesja przy ul. Nawrot 12 przez ponad sto lat związana była z edukacją. Samotna oficyna, która obecnie pełni funkcje biurowe, to jedyny istniejący budynek dawnej szkoły Karla Weigelta (1870-1942) – pedagoga, właściciela niemieckiej szkoły dla dziewcząt i chłopców, ulokowanej tu w 1909 r.  Podczas I w. św. Weigelt prowadził na posesji progimnazjum niemieckie. Znajdowały się tu dwie oficyny i parterowy oraz drewniany dom frontowy. Po wojnie Weigelt zlikwidował szkołę zostawiając tylko przedszkole froeblowskie, prowadzone wspólnie z drugą żoną – Olgą.

Szkoła Powszechna nr 22 została tu przeniesiona w 1919 r. z ul. Średniej 14. Pierwszą kierowniczką placówki przy  ul. Nawrot 12 była Maria Przedpełska. Patronką szkoły została Emilia Plater. Szkoła posiadała swoją drużynę harcerską.
W międzywojniu odbywały się tu rów­nież Wieczorowe Kursy Uzupełniające Polskiej Macierzy Szkolnej pod kie­rownictwem Konrada Fiedlera oraz zajęcia publicznej szkoły dokształcającej dla dziewcząt pra­cujących w przemyśle krawieckim.

Podczas II wojny światowej posesję przy Nawrot 12 przeznaczono jako miejsce zakwaterowania dla przesiedleńców narodowości niemieckiej ze wschodu, którzy zostali skierowani do Łodzi przez władze okupacyjne.

Polska szkoła wznowiła swoją działalność w 1945 r.

(…) Klasa była przepełniona, często w jednej ławce siedzieliśmy we trójkę  (…) Był kłopot z podręcznikami. Korzystaliśmy z tych przedwojennych, z trudem ku­powanych w antykwariatach lub przekazywanych przez starszych kolegów (…) w szkole z troską dbano o nas (…) organizowano zabawy z nauką tańca, regularnie uczyliśmy się pływać na basenie YMCA przy ul. Moniuszki. Po kąpieli otrzymywaliśmy kubek wspaniałego kakao i świeżą bułkę z masłem (…)

Długoletnim kierownikiem placówki po wojnie był Piotr Różalski (1899-1985) – wybitny pedagog, który przeżył niemieckie więzienie na Radogoszczu.  Szkoła została w 1967 r. zlikwidowana. Uczniowie i nauczyciele zostali przeniesieni do innych szkół podstawowych znajdujących się wówczas na łódzkim śródmieściu.

Po likwidacji SP 22 w budynkach nadal prowadzona była działalność edukacyjna. Kształcono tutaj robotników w zawodach budowlanych. Mieściła się tu także żeńska placówka dla pracujących kobiet, które tu mieszkały i uczyły się – łącznie 30 osób.

Wśród ostatnich placówek edukacyjnych, które tu działały było Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. Richarda Tice’a (oficera 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej), które zakończyło działalność s 2003 r. 

[ENG version below] 

[ENG]

The property at Nawrot 12 has been associated with education for over a hundred years. The lonely annex, which currently serves as an office building, is the only existing part of the former school of Karl Weigelt (1870-1942) - an educator, owner of a German school for girls and boys, located here in 1909. During World War I, Weigelt ran a German pro-gymnasium on the property. There were two annexes and a single-storey, wooden front house. After the war, Weigelt closed the school, leaving only the Froebel kindergarten, which he ran together with his second wife - Olga.

Common School No. 22 was moved here in 1919 from Średnia 14. The first headmistress of the institution at Nawrot 12 was Maria Przedpełska. The patron of the school was Emilia Plater. The school had its own scout troop.

In the interwar period, the Evening Supplementary Courses of the Polish School Association were also held here under the direction of Konrad Fiedler, as well as classes of a public supplementary school for girls working in the tailoring industry.

During World War II, the property at Nawrot 12 was designated as a place of accommodation for German nationals resettled from the East, who were sent to Łódź by the occupation authorities.

The Polish school resumed its activities in 1945.

(…) The classroom was overcrowded, often three of us sat at one desk (…) There was a problem with textbooks. We used pre-war ones, bought with difficulty in second-hand bookshops or passed on by older pupils (…) the school took great care of us (…) games were organized with dancing lessons, we regularly learned to swim at the YMCA swimming pool on Moniuszki Street. After the bath, we were given a cup of wonderful cocoa and a fresh roll with butter (…)

The long-time director of the institution after the war was Piotr Różalski (1899-1985) – an outstanding educator who survived the German prison in Radogoszcz. The school was closed in 1967. Students and teachers were transferred to other primary schools located at that time in the Łódź city centre.

After the closure of Primary School No. 22, educational activities continued in these buildings. Workers in construction professions were educated here. There was also a girls' institution for working women who lived and studied here – 30 people in total.

Among the last educational institutions that operated here was the Richard Tice Community High School (an officer of the 1st Independent Parachute Brigade), which ceased its activity in 2003.